16-dars. WORDDA HUJJATNI CHOP ETISH

Nihoyat, tayyor hujjatni qog‘ozga chop etish vaqti yetdi. O‘zingiz tayyorlagan rasmlar, chizmalar va jadvallarga boy hujjatlar qog‘ozda qanday ko‘rinishda aks etishini ko‘rishni xohlasangiz bu mavzuni chuqur o‘zlashtirib olishingiz zarur.

Hujjatni qog‘ozga chop etish mushkul ish emas. Buning uchun standart uskunalar panelidagi printer rasmi tasvirlangan Chop etish (Печать) piktogrammasini sichqoncha yordamida bosish kifoya. Bu chop etishning eng oddiy va eng qulay usulidir. Ammo zamonaviy printerlar turli xil usulda chop etish imkoniyatiga ega. Masalan, qog‘ozning bitta sahifasiga hujjatning bir necha sahifasini chop etish, hujjatni buklet yoki kitobcha shaklida chop etish va hokazo.

Hujjatni chop etish parametrlarini o‘zgartirish uchun Fayl menyusining Chop etish (Печать) bo‘limi tanlanadi. Natijada ekranga Chop etish (Печать) lavhasi chiqadi. Chop etish lavhasi Printer (Притер), Sahifalar (Страницы), Nusxalar (Копий), Masshtab (Масштаб), Qamrov (Включить), Chop etish (Напечатать) bandlaridan iborat.

Sahifalar bandida barchasi (все), joriy (текушая), tartib raqamlari (номера) va ajratilgan qism (выделеные фрагмент) ko‘rsatmalari bo‘lib, ulardan biri sichqoncha yordamida tanlanadi. Barchasi ko‘rsatmasi tanlansa, hujjat to‘lig‘icha (barcha sahifasi) chop etiladi. Joriy ko‘rsatmasida joriy sahifa (yurgich turgan sahifa) chop etiladi. Tartib raqami ko‘rsatmasi tanlansa, unga tegishli oyna faollashadi. Bu oynaga chop etilishi lozim bo‘lgan sahifalarning tartib raqamlari yoziladi. Masalan, unga 1,3,5—12 yozilgan bo‘lsa, birinchi, uchinchi hamda beshinchidan to o‘n ikkinchigacha bo‘lgan sahifalar chop etiladi. Ajratilgan qism ko‘rsatmasini faqatgina matnning biror qismi belgilangandagina tanlash mumkin. Bu holda hujjatning belgilangan qismi chop etiladi.

Nusxalar bandida nusxalar soni число копий) va nusxalar bo‘yicha ajratish (разобрать по копиям) ko‘rsatmalari bor. Ular hujjat necha nusxada va qanday tartibda chop etilishini ko‘rsatadi. Biror hujjatni 3 nusxada chop etish kerak bo‘lsin. U holda nusxalar soni oynasiga 3 raqami yoziladi. Nusxalar bo‘yicha ajratish ko‘rsatmasi belgilangan bo‘lsa, avval hujjatning birinchi nusxasi to‘lig‘icha chop etiladi, keyin ikkinchi nusxasi, so‘ngra uchinchi nusxasi chop etiladi. Agar bu ko‘rsatma belgilanmagan bo‘lsa, avval hujjatning birinchi sahifasi 3 nusxada chop etiladi, keyin ikkinchi sahifasi 3 nusxada chop etiladi va hokazo.

Masshtab bandida qog‘ozning bir sahifasiga hujjatning nechta sahifasi chop etilishi ko‘rsatiladi. Buning uchun varaqdagi sahifalar soni число страниц листе) oynasida taklif etilgan 1 sahifa (1 станицы), 2 sahifa (2 станицы), 4 sahifa (4 станицы) va hokazo ko‘rsatmalardan biri tanlanadi.

Qamrov bandida barcha sahifalar (Все станицы диапазона), toq tartib raqamli sahifalar (Нечетные станицы), juft tartib raqamli sahifalar (Четные станицы) ko‘rsatmalaridan biri tanlanadi. Barcha sahifalar ko‘rsatmasi tanlansa, hujjat yoki uning belgilangan qismi to‘lig‘icha chop etiladi. Toq tartib raqamli sahifalar ko‘rsatmasi tanlansa, hujjatning faqat toq tartib raqamli sahifalari chop etiladi. Juft tartib raqamli sahifalar ko‘rsatmasi tanlansa, hujjatning faqat juft tartib raqamli sahifalari chop etiladi.

Printer bandida printer haqida ma’lumot hamda Xususiyatlar (Свойства) tugmasi bor. Sichqoncha yordamida Xususiyatlar tugmasi bosilsa, ekranda printerning xususiyatlari lavhasi ochiladi. Shuni aytish lozimki, printerlarning turiga qarab ularning xususiyatlari ham har xil bo‘ladi. Shunga ko‘ra, xususiyatlar lavhasining ko‘rinishi va undagi axborotlar ham turlicha bo‘ladi.

Printerlar turli-tuman xususiyatlarga ega bo‘lib, quyida biz ularning hujjatni kitobcha shaklida chop etish xususiyati bilan tanishamiz. Ta’kidlash joizki, hamma printerlar ham bunday xususiyatga ega emas. Shu sababli kitobcha shaklida chop etish xususiyatini «HP Laserjet 1300» rusumli printer misolida ko‘ramiz. Mazkur printerning xususiyatlari lavhasi 65-betdagi rasmda keltirilgan. Lavha bir necha bo‘limdan iborat bo‘lib, hujjatni kitobcha shaklida chop etish uchun Yakuniy ishlov (Окончю обработка) bo‘limiga kiriladi. Undagi Hujjat parametrlari (Параметры документа) bandidan Ikkala tomoniga chop etish (Печать на обеих станах) ko‘rsatmasini tanlanadi. Buklet maketida (Макет буклета) taklif etilgan ko‘rsatmalardan Chap tomondan muqovalash (Переплет по левуму краю) ko‘rsatmasi tanlanadi. OK tugmasi bosilsa, yana Chop etish lavhasiga qaytiladi. Bu lavhadagi OK tugmasi bosilsa hujjat chop etila boshlaydi. Avval hujjatning bir qismi (yarmi) qog‘ozning bir tomoniga chop etiladi. Chop etilgan qog‘ozlarning tartibini buzmagan holda yana printerga joylansa, hujjatning qolgan qismi qog‘ozning orqa tomoniga chop etiladi. Chop etib bo‘lingan qog‘oz varaqlarini tekislab, ikkiga buklasangiz kitobcha hosil bo‘ladi.

Hujjatni kitobcha shaklida chop etishda, ehtiyojga qarab, o‘ng tomondan yoki yuqoridan muqovalash ham mumkin. Buning uchun buklet maketida tegishli ko‘rsatma tanlanadi.

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

1. Uskunalar panelidagi qaysi piktogramma yordamida hujjatni chop etish mumkin?

2. Qaysi hollarda hujjatni chop etish uchun Fayl menyusining Chop etish bo‘limiga kiriladi?

3. Hujjatning joriy sahifasini chop etish qanday amalga oshiriladi?

4. Hujjatning ketma-ket kelmagan bir necha sahifasini bir yo‘la chop etish mumkinmi?

5. Hujjatning faqat belgilangan qismini chop etish qanday amalga oshiriladi?

6. Hujjatning faqat juft tartib raqamli sahifalarini chop etish qanday amalga oshiriladi?

7. Hujjatning faqat toq tartib raqamli sahifalarini chop etish qanday amalga oshiriladi?

8. Hujjatni bir yo‘la 5 nusxada chop etish uchun qanday amallarni bajarish kerak?

9. Hujjatni kitobcha shaklida chop etish uchun bajariladigan amallar ketma-ketligini aytib bering.

MASHQLAR

1 .Oilangiz haqida «Mening oilam» nomli hujjat tayyorlang va uni chop eting.

2 .«Mening oilam» nomli hujjatning bitta abzasini belgilang va shu belgilangan abzasni chop eting.

3 .Ikki sahifalik biror hujjatni ikki tomonlama chop etish usulidan foydalanib qog‘ozning ikkala tomoniga bosib chiqaring.